Η παχυσαρκία αποτελεί ένα φαινόμενο που έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις και μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις του 21ου αιώνα για τη δημόσια υγεία παγκοσμίως, με τη χώρα μας να βρίσκεται στις υψηλότερες θέσεις όσον αφορά στον επιπολασμό της νόσου τόσο στους ενήλικες όσο και στα παιδιά. Το εξαιρετικά επίκαιρο αυτό θέμα συζητήθηκε σε μία άκρως κατατοπιστική συνεδρία που διοργανώθηκε σε συνεργασία με τη «Συμμαχία για την Καταπολέμηση της Παχυσαρκίας», υπό την προεδρία του Καθηγητή Παθολογίας του Ε.Κ.Π.Α. κ. Νικόλαου Τεντολούρη.
Η «Συμμαχία για την καταπολέμηση της παχυσαρκίας», ανέφερε προλογίζοντας τη συνεδρία ο συντονιστής της κ. Τεντολούρης, είναι μια συμμαχία 29 επιστημονικών εταιρειών που ξεκίνησε τις δράσεις της το 2022, παρουσίασε το έργο της στην Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής με σκοπό την ευαισθητοποίηση της πολιτείας για το θέμα της παχυσαρκίας και, στη συνέχεια, συνεργάσθηκε με το ΚΕΣΥ για τη δημιουργία ενός θεραπευτικού πρωτοκόλλου για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας σε παιδιά και ενήλικες. Τον Σεπτέμβριο του 2024, συμπλήρωσε ο κ. Τεντολούρης, εκδόθηκε το ΦΕΚ που καθορίζει τις προϋποθέσεις σύστασης και λειτουργίας Ιατρείων Παχυσαρκίας για παιδιά και ενήλικες τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα.
Η οικονομική διάσταση
Η παχυσαρκία συνιστά απειλή για το μέλλον του εθνικού συστήματος υγείας, ξεκίνησε την ομιλία του ο Επίκουρος Καθηγητής Οικονομικών της Υγείας και Οικονομικής Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας στο Τμήμα Πολιτικών Δημόσιας Υγείας του Π.Α.Δ.Α. κ. Κώστας Αθανασάκης, καθώς πρόκειται για ένα νόσημα, αλλά και κοινωνικό φαινόμενο, με σημαντικές οικονομικές διαστάσεις. Όπως συμβαίνει με κάθε νόσημα, οι συνέπειες της παχυσαρκίας είναι άμεσες και έμμεσες και αφορούν τόσο τη διαχείριση των συννοσηροτήτων στο σύστημα υγείας, όσο και τις ευρύτερες επιπτώσεις της νόσου στην κοινωνία, που σχετίζονται με τη μείωση της παραγωγικότητας και την ανάγκη υποστήριξης των πασχόντων. Το έμμεσο κόστος της παχυσαρκίας, λόγω των πολλών συννοσηροτήτων, είναι σχεδόν τόσο υψηλό όσο το άμεσο. Το συνολικό κόστος της παχυσαρκίας ανέρχεται στο 2,5% του ΑΕΠ των ανεπτυγμένων χωρών. Για την Ελλάδα εκτιμάται σε περισσότερα από 4 δισ. € ετησίως και περιλαμβάνει τη δαπάνη για τη διαχείριση της νοσηρότητας, αλλά και το κόστος των συνεπειών της νόσου στην παραγωγικότητα. Τα επόμενα 30 χρόνια, η υπερβαρότητα και η παχυσαρκία εκτιμάται πως κατά μέσο όρο θα μειώσουν το ΑΕΠ κατά 3,3%, δηλαδή περίπου 6-7 δισ. €, ενώ επιπλέον θα ευθύνονται για το 8,2% της ετήσιας δαπάνης υγείας.
Τον Μάρτιο του 2024, συνέχισε ο ομιλητής, δημοσιεύθηκαν τα αποτελέσματα μίας μελέτης που διεξήχθη με σκοπό την εκτίμηση της οικονομικής επιβάρυνσης που προκαλεί η παχυσαρκία και οι σχετιζόμενες με αυτήν συννοσηρότητες στα συστήματα υγείας 4 χωρών της Ευρώπης (Ελλάδα, Τσεχία, Ρουμανία, Ουγγαρία), στις οποίες το ποσοστό παχυσαρκίας υπερβαίνει το 20%. Τα αποτελέσματα της διερεύνησης του ετήσιου κόστους 10 τυπικών συννοσηροτήτων της παχυσαρκίας στο σύστημα υγείας κάθε μίας εκ των 4 αυτών χωρών έδειξαν πως η διαχείριση των νοσολογικών καταστάσεων που επάγονται από την παχυσαρκία, όπως η καρδιακή ανεπάρκεια και η χρόνια νεφρική νόσος, απαιτεί χιλιάδες ευρώ ετησίως. Η παχυσαρκία σχετίζεται επομένως με νοσολογικές καταστάσεις που είναι ιδιαίτερα δαπανηρές για τα συστήματα υγείας, πόσο μάλλον αν υπολογίσουμε ότι η υπερβαρότητα και η παχυσαρκία στον πληθυσμό συνεχώς αυξάνονται.
Η έρευνα αυτή τονίζει την αναγκαιότητα για δράση και πολιτικές πρόληψης και διαχείρισης της παχυσαρκίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ώστε να περιοριστούν οι οικονομικές επιπτώσεις στα συστήματα υγείας. Καθιστά ωστόσο εμφανή και την ευκαιρία που υπάρχει για μείωση των σοβαρών αυτών νοσολογικών καταστάσεων μέσω των δράσεων μείωσης της παχυσαρκίας. Η μετάβαση σε προληπτικά μοντέλα φροντίδας μπορεί να μειώσει την οικονομική επιβάρυνση στα δημόσια συστήματα υγείας. Αξίζει να σημειωθεί πως, σήμερα, λιγότερο από το 3% των δαπανών για την υγεία στις χώρες του ΟΟΣΑ κατανέμεται σε δραστηριότητες πρόληψης δημόσιας υγείας.
Στην Ελλάδα, τόσο η παιδική (<15 ετών) παχυσαρκία όσο και η παχυσαρκία των ενηλίκων αυξάνονται, επισήμανε ο κ. Αθανασάκης. Η σύνθετη φύση ωστόσο του προβλήματος απαιτεί πολλαπλότητα και στις προσεγγίσεις, επομένως οι εθνικές στρατηγικές για την καταπολέμηση της παχυσαρκίας δεν μπορεί να είναι μονοδιάστατες, αλλά θα πρέπει να περιλαμβάνουν:
- Καθιερωμένες δράσεις για την προαγωγή της δημόσιας υγείας (αγωγή υγείας, εγγραμματοσύνη υγείας, έγκυρη πληροφόρηση κ.λπ.).
- Παρεμβάσεις βασισμένες στη συμπεριφορική επιστήμη για την ώθηση του πληθυσμού σε υγιεινές επιλογές (τοποθέτηση προϊόντων στα σχολεία, προώθηση της υγιεινής διατροφής και της σωματικής δραστηριότητας κ.λπ.).
- Ισχυροποίηση της σήμανσης στα τρόφιμα, με απλό, ευδιάκριτο και εύληπτο τρόπο.
- Συμβουλευτική – διεπιστημονική υποστήριξη, δηλαδή προσέγγιση των υπηρεσιών υγείας.
- Οικονομική κινητροδότηση για υγιεινές επιλογές (φόροι υγείας).
Ας μην ξεχνάμε, κατέληξε ο κ. Αθανασάκης, ότι για κάθε ευρώ που επενδύεται σε πολιτικές για την παχυσαρκία, η κοινωνία λαμβάνει οφέλη της τάξης των 1 έως 5,6 ευρώ.
Η διάσταση της υπευθυνότητας στις φαρμακευτικές στρατηγικές κατά της παχυσαρκίας
Στη συνέχεια, τον λόγο έλαβε η κ. Μαίρη Καραγεώργου, Διευθύντρια Εταιρικών Υποθέσεων στη Novo Nordisk Ελλάς, η οποία μίλησε για την ευθύνη και συμμετοχή της φαρμακοβιομηχανίας στην ανάπτυξη στρατηγικών και τη χάραξη πολιτικών κατά της παχυσαρκίας.
Δίνοντας την παγκόσμια διάσταση της παχυσαρκίας, η κ. Καραγεώργου ανέφερε πως μεταξύ των ετών 1990-2022, τα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας παγκοσμίως τετραπλασιάσθηκαν, ενώ τα ποσοστά παχυσαρκίας των ενηλίκων διπλασιάσθηκαν. Το 2022, οι άνθρωποι με παχυσαρκία υπερέβαιναν το ένα δισεκατομμύριο, εκ των οποίων 880 εκατ. ήταν ενήλικοι και 159 εκατ. παιδιά.
Στην Ελλάδα, μόνο το 30% του πληθυσμού έχει φυσιολογικό βάρος, ενώ το 37,6% των Ελλήνων είναι άτομα με υπερβαρότητα (άνδρες: 45% – γυναίκες: 30,6%) και το 32,1% των Ελλήνων είναι άτομα με παχυσαρκία (άνδρες: 30,5% – γυναίκες: 33,6%), δηλαδή 1 στους 3 Έλληνες ζει με υπερβαρότητα και παχυσαρκία. Ο επιπολασμός της νόσου δεν αφήνει περιθώρια για αδράνεια, τόνισε η κ. Καραγεώργου, καθώς το πρόβλημα είναι παγκόσμιο και οι προσπάθειες των κρατών να το αντιμετωπίσουν αποτυγχάνουν. Στη Μ. Βρετανία, για παράδειγμα, από το 1992 όλες οι κυβερνήσεις αναγνωρίζουν πως το πρόβλημα της παχυσαρκίας είναι σημαντικό. Παρ’ όλα αυτά, ενώ έχουν γίνει πολλά, έχουν συσταθεί και καταργηθεί πάνω από 15 επιτροπές, έχουν τεθεί στόχοι, έχουν εφαρμοσθεί πολλές στρατηγικές και πολιτικές, το πρόβλημα της παχυσαρκίας παραμένει σήμερα άλυτο.
Στη χώρα μας, τα τελευταία χρόνια έχει συντελεστεί μεγάλη πρόοδος, συνέχισε η κ. Καραγεώργου. Δημιουργήθηκε το θεραπευτικό πρωτόκολλο, καθώς και το σχέδιο δράσης κατά της παιδικής παχυσαρκίας, ενώ αναμένεται σύντομα και το αντίστοιχο για τους ενήλικες, και υπάρχει μία αποζημιούμενη θεραπεία. Τα βήματα αυτά δεν πρέπει να τα θεωρούμε αυτονόητα, καθώς υπάρχουν οικονομίες μεγαλύτερες από της Ελλάδας όπου η παχυσαρκία δεν έχει καν αναγνωριστεί ως νόσος. Ωστόσο, η χώρα μας καλείται να αντιμετωπίσει ακόμη σημαντικές προκλήσεις, όπως την απουσία ολοκληρωμένης προσέγγισης για την πρόληψη και διαχείριση της παχυσαρκίας, τη μη προτεραιοποίηση σε σχέση με άλλες χρόνιες, μη μεταδοτικές νόσους, την απουσία δεδομένων για διαμόρφωση πολιτικής στη βάση της τεκμηρίωσης (πρέπει να δημιουργηθούν μητρώα για να μπορούν να αξιολογούνται οι δράσεις που πραγματοποιούνται) και, τέλος, το υψηλό οικονομικό φορτίο σε συνδυασμό με τους περιορισμένους πόρους του συστήματος υγείας.
Σύμφωνα με μία ανάλυση, το 2020 οι σχετικές με την υπερβαρότητα και την παχυσαρκία δαπάνες άγγιξαν παγκοσμίως τα 2 δισ. δολάρια, ενώ εκτιμάται πως το 2030 θα ανέλθουν σε 3 δισ. $ και το 2060 θα εξαπλασιασθούν και θα είναι 18 δισ. $. Στην Ελλάδα, καταγράφεται το υψηλότερο κόστος για συννοσηρότητες όπως η καρδιακή ανεπάρκεια και η χρόνια νεφρική νόσος.
Η Novo Nordisk, ανέφερε η ομιλήτρια, αποτελώντας σύμμαχο της πολιτείας και όλων των εμπλεκομένων στη μάχη κατά της παχυσαρκίας, βρίσκεται σε ανοιχτό διάλογο με την πολιτεία, την ιατρική κοινότητα, την ακαδημαϊκή κοινότητα, τις ενώσεις ασθενών, τους δημοσιογράφους, αλλά και τον ιδιωτικό τομέα.
Στο πλαίσιο της υπευθυνότητας, η εταιρεία επενδύει στην αναζήτηση νέων καινοτόμων θεραπευτικών επιλογών για να βοηθήσει τα άτομα με παχυσαρκία να ζήσουν περισσότερο και καλύτερα, συμμετέχοντας σε μεγάλα κλινικά προγράμματα, και συνεργάζεται με την πολιτεία προκειμένου τα φάρμακα τα οποία παράγει να φθάνουν στους ασθενείς. Η Novo Nordisk βρίσκεται κοντά στην ιατρική κοινότητα και στους συλλόγους ασθενών υποστηρίζοντας τις δράσεις τους και, παράλληλα, στηρίζει την ακαδημαϊκή κοινότητα για την παραγωγή και συλλογή δεδομένων προκειμένου να παράγονται ορθές πολιτικές προσεγγίσεις. Επιπλέον, εδώ και 2 χρόνια, υλοποιεί πρωτοβουλίες ευαισθητοποίησης του κοινού με καμπάνιες, αλλά και συνέργειες όπως με την Ελληνική Ομοσπονδία Καλαθοσφαίρισης για τον σκοπό αυτό. Η παχυσαρκία είναι ένα χρόνιο, πολυπαραγοντικό νόσημα, κατέληξε η κ. Καραγεώργου, επομένως θα πρέπει να συστρατευθούν όλες οι δυνάμεις ώστε να μπορέσουμε να σχεδιάσουμε, να αναπτύξουμε και να εφαρμόσουμε αποτελεσματικές στρατηγικές για την πρόληψη και διαχείρισή της.
Ο ρόλος της φαρμακοβιομηχανίας είναι ασφαλώς πολύ σημαντικός, σχολίασε ο κ. Τεντολούρης ευχαριστώντας την ομιλήτρια, επειδή ωστόσο τα φάρμακα που αναπτύσσονται είναι ακριβά, ελπίζουμε να γίνουν ευρέως διαθέσιμα σε προσιτές τιμές ώστε να βοηθήσουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού.
Παχυσαρκία και καρδιαγγειακή νοσηρότητα: η ανερχόμενη απειλή
Εκπροσωπώντας την Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία, η οποία συμμετέχει στην προσπάθεια για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας στη χώρα μας, ο Καθηγητής Καρδιολογίας κ. Κωνσταντίνος Τούτουζας περιέγραψε την ανερχόμενη απειλή της αύξησης της καρδιαγγειακής νοσηρότητας ως αποτέλεσμα της νόσου της παχυσαρκίας.
Περίπου 4.000 καρδιολόγοι, οι οποίοι ανήκουν στην Καρδιολογική Εταιρεία, αντιμετωπίζουν καθημερινά το πρόβλημα αυτό, καθώς 1 στους 2 ανθρώπους με παχυσαρκία έχουν υπέρταση ή σακχαρώδη διαβήτη, που αποτελούν παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου. Η παχυσαρκία είναι νόσος, προσβάλλει πολλά όργανα και έχει άμεση σχέση με τη βλάβη του καρδιαγγειακού συστήματος. Η αιτιολογία της είναι πολυπαραγοντική: σχετίζεται με τα γονίδια, το περιβάλλον, το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο, όπως και παράγοντες συμπεριφοράς, που συμβάλλουν όλα στην ανάπτυξη και επιμονή της παχυσαρκίας.
Τη δεκαετία του 1990 ξεκίνησε, καθυστερημένα, η προσπάθεια αντιμετώπισης της υπέρτασης και του καπνίσματος, χωρίς ωστόσο να συνυπολογισθεί η παχυσαρκία. Η μείωση του καπνίσματος και της χοληστερόλης, λόγω και των φαρμάκων που ήταν διαθέσιμα, οδήγησε σε μείωση των θανάτων και αύξηση του μέσου όρου ζωής. Μη αναγνωρίζοντας ωστόσο καρδιολογικά την παχυσαρκία ως ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου, αλλά θεωρώντας την ως παράγοντα που επηρεαζόταν από τον σακχαρώδη διαβήτη, από την υπερλιπιδαιμία και από τον τρόπο ζωής, οδηγηθήκαμε εν τέλει σε αύξηση των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια. Καρδιακή ανεπάρκεια όχι απαραίτητα με έμφραγμα του μυοκαρδίου, αλλά ένα νέο είδος καρδιακής ανεπάρκειας με καλή λειτουργία της αριστερής κοιλίας. Παρατηρήθηκε ένας μεγάλος, αυξανόμενος πληθυσμός ασθενών με δύσπνοια, αύξηση της επίπτωσης της κολπικής μαρμαρυγής, με την καρδιά να μπαίνει σε έναν φαύλο κύκλο, και καρδιακή ανεπάρκεια στο τελικό στάδιο. Σήμερα, αντιμετωπίζεται συχνά από τους καρδιολόγους αυτός ο φαινότυπος, δηλαδή καρδιακή ανεπάρκεια, δύσκολα αντιμετωπιζόμενη κολπική μαρμαρυγή, η οποία οδηγεί σε συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια. Υπάρχει αλληλεπίδραση και με άλλους παράγοντες κινδύνου, με την υπέρταση, τη νεφρική ανεπάρκεια, με την αθηροσκλήρωση εν γένει του ασθενούς, με την παχυσαρκία να έχει το δικό της ανεξάρτητο μονοπάτι που επηρεάζει όλες αυτές τις καταστάσεις. Άτομα που έχουν ΔΜΣ >30 μπορεί να μην έχουν υπέρταση ή σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ ή υπερλιπιδαιμία, αλλά έχει παρατηρηθεί πως το 50% έχει στεφανιαία νόσο, αύξηση του κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο κατά 7% και 96% αύξηση του κινδύνου για καρδιακή ανεπάρκεια. Δυστυχώς, οι επιπτώσεις αυτές του αυξημένου ΔΜΣ δεν εντοπίσθηκαν νωρίς, παρά το ότι ήταν γνωστό πως η απώλεια βάρους είναι το καλύτερο φάρμακο για την υπέρταση.
Στην Αμερική, όπου το 73,6% του πληθυσμού είναι υπέρβαροι και παχύσαρκοι, έχουν άμεσα κόστη 480 δισ. $ και μεγάλα έμμεσα κόστη από τη μειωμένη παραγωγικότητα, με παράλληλη επίπτωση και στην κοινωνία. Η Καρδιολογική Εταιρεία συμμετέχει ενεργά στην κοινή προσπάθεια για πρωτογενή πρόληψη, στην προσπάθεια να συμπεριληφθούν στις δράσεις τα παιδιά του δημοτικού, ειδικά παιδιά ηλικίας 6-9 ετών, ώστε ο φαύλος κύκλος να σπάσει στις επόμενες γενιές. Εκτός από την κλασική ύλη του σχολείου, η ύλη του Υπουργείου Παιδείας οφείλει να διδάσκει στο παιδί και ποιο πρέπει να είναι το βάρος του, την υγιεινή διατροφή, πώς να αποφύγει οπωσδήποτε το κάπνισμα. Η προσπάθεια πρέπει να είναι κοινή και να συνδράμουμε όλοι σε αυτή: κοινωνία, επιστημονικές εταιρείες, ακαδημαϊκή και ιατρική κοινότητα, υπογράμμισε ολοκληρώνοντας την εισήγησή του ο κ. Τούτουζας.
Πολιτικές του Υπουργείου Υγείας για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας
Στη συνέχεια, η κ. Φωτεινή Κουλούρη, Προϊσταμένη της Γενικής Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας και Ποιότητας Ζωής στο Υπουργείο Υγείας, παρουσίασε τις πολιτικές που εφαρμόζει το Υπουργείο για την αντιμετώπιση του σημαντικού αυτού προβλήματος, δίνοντας έμφαση στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης του Υπουργείου Υγείας για το 2024, ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα το οποίο περιλαμβάνει δράσεις για τη μείωση της υπερβαρότητας και της παχυσαρκίας τόσο σε ενήλικες όσο και σε παιδιά, ως έναν από τους βασικούς στόχους του άξονα «Βελτίωση της υγείας του πληθυσμού». Στόχος του Υπουργείου, ανέφερε η κ. Κουλούρη, είναι να θέσει την πρόληψη στο επίκεντρο, ώστε να περάσουμε από το ιατροκεντρικό στο ανθρωποκεντρικό μοντέλο φροντίδας υγείας.
Στη χώρα μας, όπως και στις περισσότερες χώρες του Δυτικού κόσμου, οι κυριότερες αιτίες θανάτου είναι τα μη μεταδοτικά νοσήματα: οι καρδιοπάθειες, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, διάφορες μορφές καρκίνου και τα χρόνια αναπνευστικά νοσήματα. Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία του ΟΟΣΑ για την Ελλάδα, οι κυριότεροι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση αυτών των νοσημάτων σχετίζονται με τη συμπεριφορά μας και είναι το κάπνισμα, η διατροφή και η κατανάλωση αλκοόλ, σε συνδυασμό με την ατμοσφαιρική ρύπανση. Η διατροφή φαίνεται να σχετίζεται με το 15% των θανάτων στη χώρα μας. Η Ελλάδα βρίσκεται στις υψηλότερες θέσεις στον επιπολασμό της παχυσαρκίας, με το 65% των ανδρών και το 50% των γυναικών να έχουν βάρος υψηλότερο του φυσιολογικού, ενώ αντίστοιχα υψηλά είναι και τα ποσοστά παχυσαρκίας στα παιδιά, με τα Ελληνόπουλα να καταλαμβάνουν τις υψηλότερες θέσεις μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Περιφέρειας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Η παχυσαρκία στην παιδική ηλικία δεν επηρεάζει μόνο την ποιότητα ζωής του παιδιού, αλλά το ακολουθεί και στην ενήλικη ζωή του και αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης σοβαρών συννοσηροτήτων, ενώ επιπλέον έχει σημαντικές ψυχολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις.
Οι πολιτικές που εφαρμόζονται σήμερα για την αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας περιλαμβάνουν την ευαισθητοποίηση των οικογενειών, την προώθηση της υγιεινής διατροφής στα σχολεία και τη διευκόλυνση της προσβασιμότητας σε υπαίθριες δραστηριότητες.
Η Ελληνική Κυβέρνηση, συνέχισε η κ. Κουλούρη, αναγνωρίζοντας τα ανησυχητικά δεδομένα των πρόσφατων ερευνών έχει εντάξει το θέμα της αντιμετώπισης της επιδημίας της παχυσαρκίας στην προτεραιότητές της.
Το Εθνικό Πρόγραμμα Δράσης για την παιδική παχυσαρκία, που έχει ενταχθεί στις δράσεις του προγράμματος «Σπύρος Δοξιάδης», πραγματοποιείται στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου «Ελλάδα 2.0» – Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (χρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή – Next Generation EU), σε συνεργασία του Υπουργείου Υγείας με τη UNICEF και με συνολικό προϋπολογισμό 36 εκατ. ευρώ.
Το Εθνικό Πρόγραμμα Δράσης για την παιδική παχυσαρκία στην Ελλάδα είναι ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα, που περιλαμβάνει δράσεις σε επίπεδο πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας πρόληψης, με στόχο όλα τα παιδιά ηλικίας 0-17 ετών, καθώς και τις οικογένειές τους. Αντικείμενο του έργου είναι η μείωση των παραγόντων κινδύνου και των κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων που ευθύνονται για την εμφάνιση παχυσαρκίας κατά την παιδική και εφηβική ηλικία και η καταπολέμηση των συνεπειών του υπερβάλλοντος σωματικού βάρους και της παχυσαρκίας που οδηγούν σε χρόνιες ασθένειες και συννοσηρότητες κατά την ενήλικη ζωή, μέσω της προώθησης της σωματικής άσκησης και της υγιεινής διατροφής, με στόχο τη βελτίωση της υγείας και ευημερίας του πληθυσμού, την εξοικονόμηση πόρων και τη μείωση της επιβάρυνσης του εθνικού συστήματος υγείας.
Οι στόχοι της Εθνικής Δράσης κατά της Παιδικής Παχυσαρκίας στην Ελλάδα περιλαμβάνουν τη συγκέντρωση εμπεριστατωμένων και ποιοτικών δεδομένων σχετικά με τον επιπολασμό και την επιβάρυνση που επιφέρει το υπερβολικό βάρος, καθώς και για τις κύριες αιτίες εμφάνισης και δείκτες πρόβλεψής του στην παιδική και εφηβική ηλικία, καθώς και τη δημιουργία ευνοϊκού περιβάλλοντος για δράση πολιτικής στα συστήματα παροχής υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένου του συστήματος υγείας, εκπαίδευσης, κοινωνικής προστασίας και τροφίμων. Επιπλέον, η επιτυχής υλοποίηση της Δράσης αναμένεται να οδηγήσει στην καθιέρωση αποτελεσματικών προγραμμάτων και υπηρεσιών με στόχο την πρόληψη της παχυσαρκίας στην Ελλάδα κατά τις πρώτες δύο δεκαετίες της ζωής, την προώθηση της επικοινωνίας και της δέσμευσης των κοινοτήτων για υγιεινές διατροφικές πρακτικές και, τέλος, τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Καταπολέμηση της Παχυσαρκίας, με έδρα την Αθήνα.
Στις δράσεις του Υπουργείου Υγείας που έχουν πραγματοποιηθεί με στόχο τη βελτίωση των διατροφικών συνηθειών του ελληνικού πληθυσμού και κατ’ επέκταση τη βελτίωση της υγείας του περιλαμβάνεται επίσης η δημιουργία Εθνικών Διατροφικών Οδηγών με τις εθνικές διατροφικές συστάσεις σε επίπεδο ομάδων πληθυσμού, καθώς και Οδηγιών και Εγκυκλίων για τη διάθεση υγιεινών τροφίμων στους παιδικούς σταθμούς.
Επιπλέον, το Υπουργείο Υγείας, σε συνεργασία με τον Πανελλήνιο Σύλλογο Διαιτολόγων-Διατροφολόγων και την Ένωση Διαιτολόγων-Διατροφολόγων Ελλάδος, δημιούργησε Εκπαιδευτικό Υλικό Αγωγής Υγείας, το οποίο χρησιμοποιείται τα τελευταία χρόνια στα σχολεία μετά από έγκριση του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, ενώ αντίστοιχα έχει δημιουργηθεί έντυπο ενημερωτικό υλικό για διάφορα θέματα διατροφής, που είναι διαθέσιμο στον ιστότοπο του Υπουργείου Υγείας.
Σύντομα θα ανακοινωθεί και το Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Παχυσαρκίας Ενήλικων, συνέχισε η ομιλήτρια, επίσης επιχορηγούμενο από το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (χρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή – NextGeneration EU), σε συνεργασία με τον ΕΟΔΥ. Το Πρόγραμμα, που βρίσκεται σε στάδιο ολοκλήρωσης σχεδιασμού, περιλαμβάνει δράσεις πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς πρόληψης και βασίζεται σε διεπιστημονική συνεργασία, καθώς ιατροί, διαιτολόγοι, ψυχολόγοι, φυσικοθεραπευτές θα παρέχουν υπηρεσίες σε άτομα που πληρούν τα κριτήρια για την παχυσαρκία.
Η αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας αποτελεί μια πολυεπίπεδη πρόκληση που απαιτεί συντονισμό προσπαθειών σε εθνικό, τοπικό και ατομικό επίπεδο, ανέφερε συνοψίζοντάς η κ. Κουλούρη. Η συνεργασία πολιτείας, τοπικών κοινοτήτων, εκπαιδευτικών και γονέων μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος που υποστηρίζει την ισορροπία, την ευζωία και την υγεία. Ας μην ξεχνάμε ότι η επένδυση στην υγεία της νέας γενιάς είναι επένδυση στο μέλλον.
Νομίζω πως είναι η πρώτη φορά, σχολίασε ο κ. Τεντολούρης ευχαριστώντας την ομιλήτρια, που το Υπουργείο Υγείας αναγνωρίζει το πρόβλημα της παχυσαρκίας και λαμβάνει μέτρα και δράσεις για την αντιμετώπισή της τόσο στα παιδιά, όσο και στους ενήλικες.
Για να υπάρξει ωστόσο πολιτική πρόληψης στην Ελλάδα, παρατήρησε ο κ. Τούτουζας, θα πρέπει να δεσμευθούμε σε 5-6 άξονες και να τους εφαρμόσουμε. Θα πρέπει να εισαχθεί στη διδακτέα ύλη στο σχολείο και να πάψουμε να είμαστε η μόνη χώρα στην Ευρώπη χωρίς σχολικό αθλητισμό. Θα πρέπει να υπάρξει μία στρατηγική και καταγραφή έτσι ώστε να συλλέγονται αξιόπιστα στοιχεία, καθώς και ένας ανεξάρτητος φορέας για την πρόληψη με σαφή οικονομικό προϋπολογισμό.
Πολύ σωστές επισημάνσεις, συμφώνησε ο κ. Τεντολούρης. Ασφαλώς, στην υπόθεση αυτή θα πρέπει να εμπλακούν επίσης οι δήμοι, οι νομαρχίες και πολλοί άλλοι φορείς, καθώς χωρίς τους κατάλληλους χώρους για τον πολίτη, η άσκηση δεν είναι εφικτή, πρόσθεσε, ολοκληρώνοντας τις εργασίες της συνεδρίας.